Η Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία συμβουλεύει ότι όλοι οι καπνιστές πρέπει να κάνουν ετήσια σπιρομέτρηση (ειδική εξέταση διαγνωστική της ΧΑΠ) σε πνευμονολογικά ιατρεία και να καταφύγουν στα ιατρεία βοήθειας διακοπής καπνίσματος.
Όσο νωρίτερα ανιχνευθεί η ΧΑΠ, τόσο καλύτερα είναι τα αποτελέσματα της θεραπείας.
Τι είναι η ΧΑΠ;
Είναι ένα χρόνιο νόσημα των πνευμόνων που σχετίζεται με φλεγμονώδη αντίδραση των αεραγωγών σε τοξικά σωματίδια και αέρια. Το κάπνισμα (ενεργητικό και παθητικό) αποτελεί τον κυριότερο παράγοντα κινδύνου για την ΧΑΠ, αλλά και η χρήση τζακιών ή ξυλοσομπας επιδεινώνουν το πρόβλημα, ιδίως στα αστικά κέντρα. Το νόσημα χαρακτηρίζεται από σταδιακή στένωση των αεραγωγών (χρόνια βρογχίτιδα) και καταστροφή των μικροσκοπικών αερόσακων στους πνεύμονες (πνευμονικό εμφύσημα). Είναι συχνότερη σε άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω.
Ο βήχας (συχνά με βλέννα) , η δύσπνοια και οι συχνές λοιμώξεις του αναπνευστικού είναι τα κυριότερα χαρακτηριστικά της νόσου. Επίσης οι ασθενείς με Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια εμφανίζουν συνοδά νοσήματα όπως: στεφανιαία νόσο, αρρυθμίες, υπέρταση, καρδιακή ανεπάρκεια, καρκίνο του πνεύμονα, σύνδρομο άπνοιας στον ύπνο, πνευμονική υπέρταση, οστεοπόρωση, σακχαρώδη διαβήτη και κατάθλιψη.
Είναι συχνό νόσημα;
Ναι. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η ΧΑΠ είναι η τρίτη κύρια αιτία θανάτου τόσο παγκοσμίως όσο και στην Ευρώπη. Σύμφωνα με την Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία , 9 στους 100 ενήλικες καπνιστές στην χώρα μας, πάσχουν από τη νόσο. Οι μισοί από αυτούς δεν γνωρίζουν ότι πάσχουν, ενώ οι μισοί πάσχοντες συνεχίζουν να καπνίζουν. Οι άνδρες νοσούν από ΧΑΠ 2,5 φορές περισσότερο από τις γυναίκες, με ποσοστό 11,6%, έναντι 4,8% του πληθυσμού.
Μπορεί να έχω ΧΑΠ;
Απαντήστε στις παρακάτω ερωτήσεις:
1.Βήχετε πολλές φορές τις περισσότερες μέρες;
2.Έχετε φλέγματα ή βλέννα τις περισσότερες μέρες;
3.Κόβεται η αναπνοή πιο εύκολα από άλλους συνομήλικους;
4.Είστε άνω των 40 ετών;
5.Είστε καπνιστής ή πρώην καπνιστής;Εάν απαντήσατε ναι σε τρεις ή περισσότερες από αυτές τις ερωτήσεις, συζητήστε με τον πνευμονολόγο σας εάν μπορεί να έχετε ΧΑΠ. Η σπιρομέτρηση είναι απαραίτητη για τη διάγνωση της νόσου.
Υπάρχει Θεραπεία για τη ΧΑΠ;
Η έγκαιρη διάγνωση της ΧΑΠ δίνει την καλύτερη ευκαιρία για την πρόληψη περαιτέρω βλάβης των πνευμόνων. Η διακοπή καπνίσματος είναι η σημαντικότερη παρέμβαση για να μειωθεί η πρόοδος της νόσου. Ωστόσο, υπάρχουν διαθέσιμες θεραπείες για να βοηθήσουν τους ανθρώπους σε όλα τα στάδια της νόσου να αισθάνονται καλύτερα και να ζούν μια πιο δραστήρια ζωή.
Η φαρμακευτική αγωγή περιλαμβάνει εισπνεόμενα βρογχοδιασταλτικά φάρμακα μόνα τους ή σε συνδυασμούς ώστε να μειωθεί η στένωση των αεραγωγών και να υποχωρήσει η έντονη δύσπνοια. Σε επιλεγμένους ασθενείς χορηγείται εισπνεόμενη κορτιζόνη ως αντιφλεγμονώδες, ώστε να μειωθούν οι παροξύνσεις της νόσου. Σε πιο προχωρημένο στάδιο της νόσου και σε άτομα με συχνές παροξύνσεις χορηγείται και από του στόματος αντιφλεγμονώδες (ροφλουμιλάστη). Η κορτιζόνη από το στόμα περιορίζεται μόνο για μικρό χρονικό διάστημα στις παροξύνσεις της νόσου και συχνά σε συνδυασμό με αντιβιοτική αγωγή.
Σε ασθενείς με σοβαρή νόσο και χαμηλό οξυγόνο στο αίμα μπορεί να χορηγηθεί οξυγόνο κατα τη διάρκεια της νύχτας εώς και 16 ώρες το 24ωρο, καθώς έχει βρεθει ότι έτσι αυξάνεται η επιβίωση. Επίσης σε επιλεγμένους ασθενείς με συχνές παροξύνσεις και αυξημένο διοξείδιο του άνθρακα στο αίμα θα χρειαστεί υποστήριξη με μη επεμβατικό μηχανικό αερισμό, για την διευκόλυνση της αναπνοής και την ξεκούραση των αναπνευστικών μυών. Σημαντικός είναι ο έγκαιρος εμβολιασμός για πνευμονιοκοκκική νόσο, τη γρίπη, τον κοκκύτη και τον SARSCov-2 καθώς οι ασθενείς με ΧΑΠ νοσούν συχνότερα από λοιμώξεις του αναπνευστικού και πνευμονία.
Η άσκηση είναι σημαντικό εργαλείο για την ανακούφιση από τα συμπτώματα της ΧΑΠ. Ακομα και 20 λεπτά περπάτημα την ημέρα βοηθούν τον μυικό τόνο και διευκολύνουν την αναπνοή, ενώ βελτιώνουν και την διάθεση. Η αποφυγή άσκησης θα επιδεινώσει τελικά το αίσθημα δύσπνοιας και θα επιβαρύνει και το καρδιαγγειακό σύστημα. Τα προγράμματα αναπνευστικής αποκατάστασης είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να βελτιωθεί η δύσπνοια, η αντοχή στην άσκηση και γενικότερα η ποιότητα ζωής.
Τι είναι η παρόξυνση της ΧΑΠ;
Όταν τα συμπτώματα όπως βήχας και δύσπνοια χειροτερεύουν απότομα, αυτό λέγεται παρόξυνση. Οι παροξύνσεις συνήθως προκαλούνται από κοινό κρυολόγημα ή κατά τις περιόδους κακοκαιρίας. Η διάρκειά τους μπορεί να κυμαίνεται, αλλά συνήθως διαρκεί 1-3 εβδομάδες. Όταν είναι έντονα τα συμτώματα χρειάζεται φαρμακευτική παρέμβαση. Ορισμένοι ασθενείς με έντονη παρόξυνση της νόσου ή χαμηλό οξυγόνο θα χρειαστεί να νοσηλευτούν.
ΧΑΠ και Covid-19
Σύμφωνα με τα τρέχοντα στοιχεία, οι ασθενείς με ΧΑΠ δεν φαίνεται να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο μόλυνσης από τον SARS-CoV-2, αλλά αυτό μπορεί να αντανακλά την επίδραση των προστατευτικών μέτρων που οι ασθενείς αυτοί ακολουθούν παραδειγματικά. Όμως οι ασθενείς με ΧΑΠ έχουν αυξημένο κίνδυνο νοσηλείας λόγω Covid-19 και μπορεί να διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν σοβαρή ασθένεια και θάνατο.
Ο ασθενής με ΧΑΠ που νοσεί από Covid-19 λοίμωξη δεν θα πρέπει να σταματάει την χρόνια θεραπεία του και αλλαγές αυτής γίνονται πάντα σε συνεννόηση με τον θεράποντα ιατρό.
Πηγή: Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). 2022