Τι είναι το άσθμα;
Το άσθμα είναι μια ετερογενής νόσος του αναπνευστικού που χαρακτηρίζεται από χρόνια φλεγμονή των αεραγωγών. Αυτή η φλεγμονή οδηγεί σε βρογχική υπεραντιδραστικότητα και μπορεί να οφείλεται είτε σε γενετικούς παράγοντες (αλλεργίες και ατοπία στην οικογένεια) είτε σε περιβαλλοντικούς( αλλεργιογόνα ενδοοικιακά ή εξωτερικού χώρου, ατμοσφαιρική ρύπανση, κάπνισμα, επαγγελματική έκθεση, παχυσαρκία) καθώς και σε συνδυασμό αυτων . Στην Ελλάδα υπολογίζεται πως το 8,6% του πληθυσμού έχει άσθμα.
Έχω άσθμα;
Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν συνήθως συριγμό, δύσπνοια, βάρος στο στήθος και βήχα. H έντασή τους να ποικίλει μέσα στο χρόνο και συχνά υποτροπιάζουν. Τα επεισόδια αυτά συνδυάζονται από μεταβαλλόμενη απόφραξη της ροής του αέρα στους αεραγωγούς η οποία συνήθως είναι αναστρέψιμη (αυτόματα, ή μετά από κατάλληλη αγωγή). Ένας βήχας από μόνος του, χωρίς άλλα συμπτώματα, μπορεί να οφείλεται στο άσθμα αλλά τις περισσότερες φορές οφείλεται σε παθήσεις των ανώτερων αεραγωγών (π.χ. ρινίτιδα με εκκρίσεις στο πίσω μέρος του λαιμού)
Πώς γίνεται η διάγνωση του άσθματος;
Η διάγνωση τίθεται από τον συνδυασμό των συμπτωμάτων σε συνδυασμό με σπιρομέτρηση που δείχνει μεταβλητή απόφραξη των αεραγωγών.
Η σπιρομέτρηση είναι ένα τεστ αναπνοής που χρησιμοποιείται συνήθως για να επιβεβαιώσει τη διάγνωση του άσθματος. Εάν η πνευμονική λειτουργία από ένα τεστ σπιρομέτρησης είναι χαμηλότερο από το αναμενόμενο, αυτό δείχνει την παρουσία στένωσης των αεραγωγών, αλλά αυτό μπορεί να έχει διάφορες αιτίες εκτός από το άσθμα. Σε ασθενείς με κλινική εικόνα άσθματος αλλά με φυσιολογική σπιρομέτρηση μπορεί να χρειαστεί έλεγχος με ενα τεστ που λέγεται πρόκληση μεταχολίνης ( μια ουσία που προκαλέι βρογχοστένωση) ή έλεγχος με άσκηση ( σε ειδικά εργαστήρια) το οποίο με ακρίβεια μπορεί να θέσει την διάγνωση ή μη του άσθματος.
Εάν δυσκολεύομαι να αναπνεύσω τη νύχτα, έχω άσθμα;
Το άσθμα μπορεί να προκαλέσει νυχτερινά συμπτώματα, αλλά υπάρχουν και άλλες ασθένειες που μπορεί να το προκαλέσουν. Αυτά περιλαμβάνουν αποφρακτική άπνοια του ύπνου (διαλείπουσα απόφραξη των ανώτερων αεραγωγών κατά τη διάρκεια του ύπνου), γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση ή καρδιακά προβλήματα. Ενημερώστε το γιατρό σας εάν έχετε αναπνευστικά προβλήματα κατά τη διάρκεια του ύπνου.
Μπορεί το άσθμα να εμφανιστεί σε ηλικιωμένους;
Το άσθμα μπορεί να αναπτυχθεί σε οποιαδήποτε ηλικία αν και συχνότερα ξεκινά στην παιδική ηλικία. Όταν το άσθμα αναπτύσσεται μετά την ηλικία των 50 ετών, είναι συνήθως λιγότερο πιθανό να είναι αλλεργικού τύπου.
Μπορεί η παχυσαρκία να επηρεάσει το άσθμα;
Υπάρχουν ενδείξεις ότι η παχυσαρκία μπορεί να αυξήσει την πιθανότητα ανάπτυξης άσθματος και να κάνει πιο δύσκολο τον έλεγχό του. Οι παχύσαρκοι ασθενείς με άσθμα μπορεί να αποκρίνονται λιγότερο στα φάρμακα για το άσθμα.
Η υγιεινή διατροφή και η απώλεια βάρους είναι καλοί τρόποι για να βοηθήσετε στον έλεγχο του άσθματος και να μειώσετε τη σοβαρότητά του, ταυτόχρονα με τη λήψη της φαρμακευτικής αγωγής.
Ποιά φάρμακα χορηγούνται για τη θεραπεία του άσθματος;
Οι περισσότεροι ασθενείς με άσθμα χρειάζονται δύο κατηγορίες φαρμάκων:
1.φάρμακα για την ανακούφιση των συμπτωμάτων (ανακουφιστικά φάρμακα) και
2.φάρμακα για τη μείωση της φλεγμονής των αεραγωγών και τη μείωση των παροξύνσεων (ρυθμιστικά φάρμακα).
Τα ανακουφιστικά φάρμακα είναι βρογχοδιασταλτικά και δρουν στις λείες μυϊκές ίνες των βρόγχων, προκαλώντας βρογχοδιαστολή. Είναι οι β2-διεγέρτες και τα αντιχολινεργικά φάρμακα χορηγούμενα με τη μορφή εισπνοών. Η δράση τους αρχίζει 3-5 λεπτά μετά τη λήψη και διαρκεί 4-6 ώρες. Εάν κάποιος ασθενής χρειάζεται πολλές εισπνοές από το ανακουφιστικό φάρμακο, αυτό σημαίνει ότι το άσθμα του δεν είναι υπό έλεγχο και πρέπει να αναβαθμιστεί η αγωγή του. Επίσης υπάρχουν και μακράς δράσης βρογχοδιασταλτικά με 12ωρη ή 24ωρη δράση.
Τα ρυθμιστικά φάρμακα λαμβάνονται για να καταστείλουν-εξαλείψουν τη φλεγμονή των αεραγωγών και έτσι να προλάβουν την εμφάνιση συμπτωμάτων και κρίσεων.
Τα ρυθμιστικά φάρμακα είναι:
Εισπνεόμενα κορτικοστεροειδή: Η αποτελεσματικότητά τους θα φανεί μετά από αρκετές ημέρες θεραπείας (συνήθως 2-4 εβδομάδες). Αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά τη φλεγμονή του άσθματος, χωρίς τις παρενέργειες της κορτιζόνης από το στόμα. Στο σοβαρό άσθμα η συχνή χρήση από του στόματος κορτιζόνη συνοδεύεται από σημαντικές παρενέργειες.
Αντιλευκοτριένια : Εμποδίζουν την απελευθέρωση των λευκοτριενίων από τα σιτευτικά κύτταρα και τα ηωσινόφιλα στους αεραγωγούς, εμποδίζοντας έτσι την πρόκληση βρογχόσπασμου. Η κλινική αποτελεσματικότητά τους είναι πιο απρόβλεπτη και σε γενικές γραμμές υποδεέστερη των κορτικοειδών.
Η ενέσιμες θεραπείες που έχουν λάβει έγκριση στην Ελλάδα είναι:
Το omalizumab: Μονοκλωνικό αντίσωμα το οποίο δεσμεύει και μειώνει την ποσότητα ελεύθερης IgE που είναι διαθέσιμη για να την έναρξη αλλεργικής αντίδρασης.
Το mepolizumab: Μονοκλωνικό αντίσωμα που στοχεύει την ανθρώπινη ιντερλευκίνη-5 που ευθύνεται για την ανάπτυξη, την ενεργοποίηση και την επιβίωση των ηωσινοφίλων (κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος που έχουν σημαντικό ρόλο στην εκδήλωση αλλεργίας).
Το benralizumab: Ένα αντι-ηωσινοφιλικό, μονοκλωνικό αντίσωμα οποίο συνδέεται με τον υποδοχέα της ιντερλευκίνης-5. Αυτό οδηγεί σε μείωση της ηωσινοφιλικής φλεγμονής.
Σοβαρό άσθμα
Το σοβαρό άσθμα αφορά το 3,7% των ασθενών και είναι το άσθμα που απαιτεί υψηλή δόση συνδυασμού εισπνεόμενων κορτικοστεροειδών και μακράς δράσης βρογχοδιασταλτικού (ICS-LABA), ή που δεν ελέγχεται παρά την βέλτιστη θεραπεία με αυτόν τον συνδυασμό. Σε αυτές τις περιπτώσεις εφόσον επιβεβαιωθεί ότι γίνεται σωστή χορήγηση των φαρμάκων μπορεί να προστεθεί και άλλη κατηγορία εισπνεόμενου βρογχοδιασταλτικού (μακράς δράσης αντιμουσκαρινικό-LAMA). Η μακροχρόνια χρήση από του στόματος κορτιζόνης θα πρέπει να αποφεύγεται λόγω των πολλαπλών παρενεργειών.
Τα τελευταία χρόνια στη φαρμακευτική φαρέτρα έχουν προστεθεί ενέσιμοι βιολογικοί παράγοντες με τους οποίους επιτυγχάνεται σημαντικός έλεγχος του άσθματος, βελτιώνεται η ποιότητα ζωής του ασθενούς και μειώνονται οι παροξύνσεις. Οι ασθενείς με σοβαρό άσθμα θα πρέπει να υποβληθούν σε απλες αιματολογικές εξετάσεις ώστε να διευκρινιστεί αν η ενέσιμη αγωγή είναι κατάλληλη για αυτούς.
Εάν έχω άσθμα μπορώ να κάνω άσκηση;
Ναι, στην πραγματικότητα, η τακτική άσκηση συνιστάται σε άτομα με άσθμα καθώς έχει πολλαπλά οφέλη για την υγεία, συμπεριλαμβανομένης της βελτίωσης της φυσικής κατάστασης και της βελτίωσης της ποιότητας ζωής.
Ωστόσο, καθώς με την άσκηση αναπνέουμε πιο γρήγορα, μπορεί να προκληθεί βρογχοσυστολή (στένωση των αεραγωγών) λόγω αφυδάτωσης των αεραγωγών, οπότε μπορεί να χρειαστούν κάποια προληπτικά μέτρα.
Όσο καλύτερα ελέγχεται το άσθμα, τόσο λιγότερη θα είναι η βρογχοσυστολή. Η καθημερινή λήψη ενός εισπνεόμενου αντιφλεγμονώδους φαρμάκου μειώνει σημαντικά την πιθανότητα ανάπτυξης συμπτωμάτων κατά την άσκηση. Εάν χρειάζεται, ένα εισπνεόμενο βρογχοδιασταλτικό βραχείας δράσης (ανακουφιστικό φάρμακο) μπορεί να χρησιμοποιηθεί 15-20 λεπτά πριν από την άσκηση. Εαν η άσκηση γίνεται σε εξωτερικό χώρο με ψυχρό αέρα χρειάζεται περιοδος προθέρμανσης με ήπια άσκηση για να γίνει προσαρμογή και του αναπνευστικού. Κανονικά, ανακουφιστικό φάρμακο δεν πρέπει να απαιτείται κάθε φορά που εκτελείται η άσκηση. Εάν χρειάζεται κάθε φορά, υποδηλώνει ότι το άσθμα είναι ανεπαρκώς ελεγχόμενο, απαιτώντας επαναξιολόγηση της θεραπείας συντήρησης από τον γιατρό.
Πηγή: Global Initiative for Asthma-GINA
